Organiseer je eigen tegengeluid
BLOG – Dat klinkt als een advies dat vooral ‘grote leiders’ ter harte moeten nemen. Ministers, CEO’s of mensen die langere tijd zeer succesvol zijn geweest. Zulke mensen kunnen zomaar omringd worden door jaknikkers, meelopers en mensen die denken dat de ‘grote leider’ zo briljant is dat fouten eigenlijk niet mogelijk zijn. Tegengeluiden en kritische noten bereiken de ‘grote leider’ dan niet of nauwelijks meer vanzelf. Want ja, wie durft iemand met zoveel macht en succes nog open en eerlijk tegen te spreken of te bevragen?
Zulke leiders doen er dan goed aan om hun eigen tegengeluid te organiseren. Zodat ze op de hoogte komen van blinde vlekken, karakterzwaktes, verkeerde aannames. En betere keuzes maken.
Maar ik denk dat dit advies voor ons allemaal wijs is om ter harte te nemen. Ook als je weinig macht of succes hebt (gehad) en ook als je het zonder jaknikkers en meelopers moet doen in je leven. We worden namelijk allemaal omringd door een bepaalde cultuur dat bepaald gedrag stimuleert, bepaalde blinde vlekken bevestigd en sommige karakterzwaktes gemakkelijk in stand houdt. We staan allemaal bloot aan de boodschappen (soms waarachtig, soms leugenachtig) die rondzingen op social media, netflix, etc. En algoritmes stimuleren dat we vooral dezelfde boodschappen te horen krijgen. En we leven allemaal in een bepaalde omgeving die ons op zo’n manier op ons inwerkt dat we vaak na verloop van tijd die specifieke invloed niet meer kunnen zien. Met name je werkplek heeft grote invloed, omdat je er zo veel tijd doorbrengt. Zoals New York Times columnist David Brooks stelt in zijn boek ‘De tweede berg’: ‘onderschat nooit de macht van je werkomgeving om langzaam te veranderen wie je bent. Kies je voor een bepaald bedrijf, dan verander je jezelf in het type persoon dat daar werkt’.
En dus is het goed en nodig om tegengeluiden te horen. Maar die bereiken je dus niet zomaar. Dus is het wijs om je eigen tegengeluid te organiseren.
Maar hoe dan?
Dat kan natuurlijk op allerlei manieren, maar ik doe hier een pleidooi voor de kerk. Want de kerk lijkt mij een uitgelezen plek hiervoor. Zelfs als je de ‘God-factor’ uit de kerk weg zou laten (al zullen de meeste christenen stellen dat juist God hen op een bepaalde manier beïnvloedt, tegenspreekt, verandert, etc.). En zelfs als een kerk toch bestaat uit veel dezelfde type mensen. Dan nog zitten er bepaalde dingen in ‘het concept kerk’ die er voor zorgen dat je eigenlijk in iedere kerk tegengeluid zult vinden. In iedere kerk wordt namelijk teruggegrepen op Bijbelse teksten uit andere tijden en culturen. Als je die teksten serieus neemt, dan is dat een garantie op tegengeluid. Want de teksten die op een zondag gekozen zijn, zullen je lang niet altijd als een jas passen. Wat daarnaast helpt is dat in een gemiddelde kerk er ook allerlei mensen zitten die je niet zelf had uitgekozen, maar heel anders zijn, andere achtergronden, andere leeftijden, andere politieke voorkeuren, etc. Dan hoor je vanzelf nog eens wat anders. En de meeste kerken hebben ook bewust activiteiten voor mensen uit andere lagen van de bevolking en/of mensen uit andere culturen. Ook weer een kans op een ander geluid. Bovendien zijn er in veel kerken kleine groepen waar mensen elkaar bevragen, keuzes bespreken, alternatieven verkennen, wijsheid zoeken. Ook handig als je je eigen tegengeluid probeert te organiseren.
En zo helpt een kerk je bij het maken van keuzes – grote en kleine. Het helpt je om je karakter bij te slijpen. Het helpt je om te groeien als mens. Het helpt je om een ‘stevig normen- en waardensysteem’ te ontwikkelen. Dit laatste heb je volgens de genoemde David Brooks nodig om niet helemaal opgeslokt te worden door je omringende levenshouding.
Kortom, de kerk is een oud en beproefd middel om je eigen tegengeluid te organiseren. Of je nu wel of niet gelooft, de kerk is bijzonder geschikt om te werken aan je eigen en andermans vorming. En als het waar is wat veel christenen ervaren – dat God in de kerk extra werkzaam is – dan loop je dus goede kans dat God je vormt in tot een mooier mens.
