Beproefde life skills

Laatst hoorde ik de volgende ontboezeming: ‘Wij zeggen wel eens tegen elkaar: dit moeten wij toch eigenlijk gewoon kunnen? Maar waarom gaat dit zo moeilijk dan?’ Het ging over de opvoeding van hun dreumes. Zo zijn er meer dingen in het leven waar je geen opleiding voor kunt volgen, maar die toch bijzonder belangrijk zijn om wel ‘te kunnen’. Want anders gaat je leven mis. Denk aan vriendschappen, conflicthantering of seksualiteit. Als je dit soort dingen verkeerd aanpakt, dan kan je dat veel verdriet en ongeluk opleveren. En anderen evenzeer… De meesten van ons leren dit soort dingen van hun omgeving. Eerst en vooral van de eigen ouders, maar ook van ‘peers’ en de media. Maar in die omgeving kunnen natuurlijk ook verkeerde dingen aangeleerd worden. Als bijvoorbeeld vader of moeder woede niet kon beheersen, er bij leeftijdsgenoten een zeer vervelende groepsdruk was of als de samenleving een ongezonde kijk heeft op seksualiteit, dan word je dus zomaar op het verkeerde pad gezet door je omgeving. In veel tijden en culturen zijn life skills vrij probleemloos overgedragen van de ene generatie op de andere. Bij ons ligt dat anders. Wij zijn in onze tijd en cultuur behoorlijk kritisch op wat de generatie voor ons aan ons heeft overgedragen. Dat lijkt me ook zeker niet verkeerd. Maar – als ik het goed zie – hebben we ook niet altijd gelijk een beter werkend alternatief. En dus zoekt iedere generatie weer naar wat wel en niet werkt in het leven. Een nadeel bij dit zoekproces is dat alles wat je uitprobeert, impact heeft op jezelf en je relaties. Bij veel dingen kom je ook pas na jaren achter of het werkte of niet. Dus je kunt niet vrijblijvend experimenteren. Echter, en dat is het grote voordeel, we zijn niet de eersten zijn die zoeken naar hoe het leven het beste geleefd kan worden. We kunnen profiteren van de ervaringskennis van anderen. Dat voordeel wil ik hier verkennen. Ik noem vier ‘bronnen’ die kunnen helpen om te ontdekken hoe het leven werkt – ook voor ons anno nu. De eerste drie bespreek ik kort, de vierde iets langer. 1. Kijk en luister van mensen van andere culturen. In het Westen hebben we vaak – bewust of onbewust – de neiging om wat neer te kijken op alles en iedereen wat niet Westers is. Dat is eerder een teken van hoogmoed dan van wijsheid. Niet dat alles uit andere culturen beter is, maar je kunt er zeker van leren. In ieder geval is het op z’n minst een interessant perspectief op ons eigen leven. Verder kan dit je zomaar zicht geven op dingen die je wellicht al te automatisch overgenomen hebt van anderen. 2. Leer van oudere mensen Er zijn gelukkig nog vele mensen in ons midden met een schat aan levenservaring. Zij weten misschien niet altijd alles van de laatste trends en mogelijkheden, maar ze zijn vaak door schade en schande wel wijzer geworden. Zeker als het mensen zijn die een beetje hebben opgelet tijdens hun leven (en geleerd hebben van eigen en andermans fouten), dan kunnen ze je wijzer maken als je tijd met hen doorbrengt. 3. Lees biografieën Persoonlijk vind ik het lezen van biografieën bijzonder behulpzaam en inspirerend als het gaat om levenswijsheid. Autobiografieën van mensen op vrij jonge leeftijd zijn wat mij betreft minder interessant dan biografieën waarin het hele leven van iemand besproken wordt. Zulke biografieën laten namelijk ook zien hoe keuzes uitwerken op de lange termijn. Juist dat laatste is voor ons eigen leven vaak moeilijk in te schatten (en lastig uit te proberen) en daarom zo waardevol. 4. Put uit oude en beproefde bronnen. Wij mensen van de 21e eeuw zijn niet uniek. Natuurlijk zijn er dingen die specifiek gelden voor onze tijd, maar we zijn in de basis nog steeds mensen met dezelfde verlangens en dezelfde problemen. We verlangen bijvoorbeeld nog steeds naar vreugde, zinvol werk, betekenis, vriendschap, et cetera. En we ervaren nog steeds problemen rondom domme mensen, slecht leiderschap, kwade intenties, woede-uitbarstingen, roddel, et cetera. Daarom kunnen we enorm profiteren van wat er de eeuwen door geleerd is ten aanzien van deze verlangens en problemen. De bronnen die beschikbaar zijn uit het verleden hebben vaak (in meer of mindere mate) de tand des tijds doorstaan. Het is in ieder geval beproefd en men heeft gezien wat wel en wat niet werkt in het leven. Daar kunnen we enorm ons voordeel mee doen als we vandaag de dag onze weg door het leven zoeken. Een ‘oude bron’ die de tand des tijds glansrijk heeft doorstaan en van dag tot dag miljoenen en miljoenen mensen helpt, is de Bijbel. Wellicht is dat boek in ons deel van de wereld de laatste decennia voor velen wat onder het stof geraakt, maar telkens weer zijn er nieuwe generaties die de kracht van die bron ontdekken. Het voordeel van de Bijbel is ook dat er een speciaal boek is met vele korte en bondige life skills – het boek Spreuken. Een verzameling ervaringskennis en levenswijsheid waar je ‘u’ tegen zegt! Zo’n oude bron als het Spreukenboek kun je zelf lezen, dat helpt al (ook via je telefoon via debijbel.nl). Wat verder helpt is om er uitleg en toepassingen van anderen over te lezen of te horen (bijvoorbeeld via de preken elders op deze website over dit Bijbelboek). Wat misschien nog het beste werkt, is om de life skills die je in dit Bijbelboek aantreft te bespreken met iemand anders. En zo samen te ontdekken hoe je die levenslessen kunt toepassen in je eigen leven. Je hoeft niet alles zelf uit te zoeken in het leven. En je bent gelukkig ook niet geheel en al afhankelijk van (of bepaald door) je eigen omgeving. Er is zoveel ervaringskennis beschikbaar van talloze generaties voor ons. Als je die bronnen onderzoekt en het goede ervan bewaart, zul je daar enorm van profiteren. En je eigen omgeving zal daar ook zeker niet slechter van worden.