Prik je bubbel door

Is het je ooit opgevallen dat je vooral dingen ziet die je wilt zien? En mensen hoort, die wel erg op je lijken? Waarschijnlijk niet… Grote kans dat je veilig in je eigen ‘bubbel’ zit. En dat is – zacht uitgedrukt – zonde! Het is hoog tijd om die bubbel door te prikken. Misschien is nu wel het ideale moment om daar mee te beginnen. De corona-crisis zet veel dingen op z’n kop. Ik heb het gevoel dat er de afgelopen tijd veel meer eensgezindheid is onder mensen. Het is in ieder geval wat ik om me heen merk: ik maak veel makkelijker contact met mensen in de buurt én mensen die ik al een tijd niet gesproken heb. Dat is dan weer het voordeel van zo’n grote crisis. Ik hoop dat het iets blijvends verandert in onze samenleving, die steeds meer aan het versplinteren was. Of beter gezegd: ‘verbubbelen’.

Bubbelmaatschappij

Het grootste deel van de vorige eeuw leefden we in Nederland in een zuilenmaatschappij. Iedereen probeerde zoveel mogelijk contact te hebben met gelijkgestemden: protestanten, katholieken, socialisten of liberalen. Je krant, omroep, politieke partij, vakbond, zelfs je bakker en slager lagen min of meer vast, afhankelijk van de zuil waartoe je behoorde. Die tijd heb jij waarschijnlijk niet bewust meegemaakt, ik in ieder geval niet. De tijd erna waarschijnlijk wel: individualisering. Iedereen doet wat hij zelf wil. Maar na deze periode van ontzuiling lijkt er een nieuwe structuur te ontstaan: een aantal bubbels met gelijkgezinden, die meer en meer langs elkaar heen leven. Een eigen krant of omroep heeft zo’n bubbel niet. Het is veel verfijnder: jij ziet andere dingen op internet dan ik. Ook als we naar dezelfde website gaan. Algoritmes bepalen je zoekresultaten op Google en wat je op YouTube of social media ziet. En dat wordt sterk bepaald door je eerdere gedrag. Zo krijg je alleen maar dingen te zien die aansluiten bij wat je al hebt gezien, die dus overeenkomen met je eigen wereldbeeld. En kom je steeds dieper in je bubbel te zitten.

Mijn waarheid is niet jouw waarheid

Die bubbel bestaat niet alleen uit mensen met dezelfde interesses. Het gaat een stuk verder: je deelt dezelfde waarheid. De tijd dat iedereen op zoek was naar “de absolute waarheid” – en zijn best deed anderen daarvan te overtuigen – is voorbij. We leven we nu volgens “iedereen heeft zijn eigen waarheid”. Dat klinkt in eerste instantie best aantrekkelijk: iedereen mag er zijn zoals hij is, leven en laten leven. Word je geconfronteerd met iemand die er nogal vreemde ideeën op nahoudt, dan kun je heel nobel zeggen: “fijn dat jij daar gelukkig van wordt!”. Zolang “jouw waarheid” maar niet “mijn waarheid” hoeft te worden. Zeker in een land als Nederland, dat bekendstaat om zijn tolerantie, past dit goed. Iedereen is vrij om te denken wat hij wil en te leven zoals hij wil. Zolang je de vrijheid van een ander maar niet aantast. Iedereen lekker in zijn eigen bubbel langs elkaar heen leven.

Alternatieve waarheid

Het is een idee dat de afgelopen decennia sterk in opkomst is geweest en steeds extremer wordt. Totdat we nu zijn aangekomen bij het moment dat de schaduwzijde zichtbaar wordt. Want als iedereen zijn eigen waarheid mag hebben, dan kun je dus simpelweg met een “alternatieve waarheid” komen als iets je niet bevalt! Mijn zoontje van drie is er erg goed in. “Hoezo zijn jullie mijn ouders? Ik ben mijn eigen ouder! Dus ik mag zelf bepalen wat ik doe.” Er valt geen speld tussen te krijgen, behalve zeggen dat het niet waar is. Maarja… dat kun je dus ook ontkennen. Gelukkig is een drie-jarige nog vrij makkelijk in de hand te houden. Het wordt lastiger als iemand de president is van het machtigste land ter wereld. Bij iemand als Donald Trump (of Bolsonaro, Poetin, Kim-Jong Un…) wordt pijnlijk duidelijk wat er gebeurt als iemand stelselmatig zijn eigen waarheid bepaalt. En helaas blijft het niet bij een paar machtige mensen. We leven meer en meer in een “post-truth” maatschappij. Waarheid doet er schijnbaar niet meer toe. (Rob Wijnberg schreef er een goed artikel over) Hoewel het makkelijk is om af te geven op bekende mensen, zul je het vast herkennen uit je eigen leven. Wat laat je van jezelf zien op social media? Wat deel je in appgroepjes? En wat niet? Geef je een volledig beeld van je leven of laat je vooral de zonnige kant zien? En met wat voor mensen ga je om? Mensen die opvallend veel op je lijken? Of ook totaal andere mensen, met een heel andere kijk op het leven?

Klomp zout

Is het de bedoeling om zo in een bubbel te leven? Als je christen bent, is het antwoord helder. Jezus zegt tegen zijn leerlingen: “jullie zijn het zout van de aarde” (Mat. 5:13) . Zout was in de oudheid erg kostbaar. En het was (en is) de belangrijkste smaakmaker én het belangrijkste conserveermiddel voor voedsel. Extreem waardevol dus. Maar alleen als het goed is verdeeld door het voedsel. Als je met z’n allen in je christelijke bubbel blijft zitten, krijg je een klomp zout. En daar heeft de wereld niet zoveel aan. Maar als dat zout verdeeld wordt over de wereld, komt het zout tot zijn recht en krijgt alles meer smaak. Dat is voor iedereen beter.

Prikken maar!

Dus wie je ook bent: prik je bubbel door! Hoe doe je dat? Ik denk dat het kan door te mengen met mensen met wie je normaal geen contact hebt. Daarvoor hoef je helemaal niet ver te reizen. Kijk eens om je heen, waarschijnlijk zijn er genoeg mensen met wie je nooit een gesprek hebt. Het voordeel van nu: door de corona-crisis heb je opeens veel meer gemeenschappelijk met anderen. Die 1.5 meter afstand kan zomaar bubbels doorbreken. Maar ook thuis kun je je bubbel doorbreken: neem weer eens contact op met een oude bekende die je uit het oog verloren bent. Lees eens iets anders; een (andere) krant, opinieblad of online platform als De Correspondent. Of kijk eens wat een totaal andere kerk doet op internet. Er zijn namelijk ook genoeg christelijke bubbels, die helaas weinig interactie met elkaar hebben. Gelukkig lijkt daar verandering in te komen. En tot slot nog een prachtige manier om je bubbel door te prikken: Alpha. Ik ben er zelf afgelopen week weer mee begonnen. Ik ken geen plek waar je zó makkelijk goede gesprekken kunt hebben met mensen die een heel andere kijk op dingen hebben. Ook deze keer hebben we weer een mooie diverse groep. Ik heb er zin in! Wat je ook doet om je bubbel door te prikken, probeer in ieder goed te luisteren naar de ander, en diegene écht te begrijpen. En kijk dan eens wat er gebeurt. Je leven zal er vast rijker van worden…