Actie of bezinning?
Als docent Social Work mag ik veel levensbeschouwelijke lessen geven aan studenten. Regelmatig heb ik in die lessen gezegd dat het tempo van onze maatschappij volgens mij wel 2 à 3 keer hoger ligt dan ons natuurlijke, menselijke tempo. In de hoop studenten bewust te maken dat dit tempo niet het leven is zoals dat in mijn ogen bedoeld is. Er zit een grens aan wat we aan prikkels aankunnen. De tijd die we nodig hebben om die prikkels te verwerken is vaak te kort. Eén nacht is meestal niet genoeg en dan staat de volgende dag al weer te wachten… Heeft dat lager gewenste tempo dan te maken met mijn ouder worden? Het zou kunnen… Maar uit de bleke gezichten van studenten, de randen onder hun ogen en de zorgelijke verhalen, concludeer ik dat zij er ook echt last van hebben. Studenten zitten als muizen in het snelle rad van de maatschappij vast. Hoe daar uit te komen? Zo maar uitstappen lukt niet, want dan bezeer je jezelf. Kijk maar wat er gebeurt als je uit een rijdende auto stapt… En toen kwam het virus. We kwamen noodgedwongen meer in ons natuurlijke tempo terecht, want het rad stopte met draaien. Gelukkig? Nee, behalve de enorme menselijke tragedies en verstrekkende maatschappelijke gevolgen, is er 24/7 de dreiging. De dreiging van het virus krijgen en doorgeven aan anderen. Die dreiging verpest de ‘ont-spanning’ van de temporisering. ‘Let op wat je wenst, want je wensen komen uit…,’ hoorde ik een wijze vriend jaren geleden al tegen mij zeggen. Van het veranderde tempo droomde ik, maar de oorzaak en gevolgen had ik in mijn stoutste dromen niet kunnen voorzien… Ik zie drie reacties in de samenleving die ik ken uit mijn rouw- en verliespraktijk, waarin ik mensen begeleid die iemand zijn verloren (aan de dood of aan het leven). Mijn eerste reactie na de uitbraak van het virus was: alles uit mijn handen laten vallen en tot bezinning komen. Bezinnen, met als eerste vraag: ‘Wat overkomt mij/ons?’ Typische reactie van een ‘freezer’. Want dat ben ik in onverwachte crisissituaties. Dat wist ik al van mezelf trouwens. Zeker niet altijd de meest gelukkige reactie. Om een voorbeeld te geven, bij de terroristische aanslag in de concertzaal Bataclan in 2015 in Parijs werden de bezoekers die ‘bevroren’ waren door de shock het eerst doodgeschoten. Want zij waren blijven staan. De ‘fighters’ springen mij nu het meest in het oog. De mensen die in deze tijden onmiddellijk tot actie overgaan. Zij vinden oplossingen voor nieuw ontstane probleemsituaties. Zij passen zich razendsnel aan. Ik sta er met bewondering naar te kijken, maar ik heb meer tijd nodig om mij aan te passen aan de ingrijpende veranderingen en om deze te verwerken. Ik kom later in beweging. Daar voelde ik mij best schuldig om. Soms denk ik echter ook: hoorde snelle actie en oplossing juist niet bij dat al hoge levenstempo, waar we met z’n allen inzaten? ‘Flight’ is de derde reactie die ik ook veel zie gebeuren. Mensen gaan in huis zitten te piekeren en laten zich meeslepen door de dreiging. De angst regeert. Bij mij persoonlijk staat deze reactie het verst van me af. Ik heb de rust en het vertrouwen dat ik mij God-zij-dank gekend voel door de Vader. Elke reactie heeft zo z’n voor- en nadelen. Maar wat is nu wijs in deze crisis en met alle dreiging die er blijft? Een aantal dingen die ik juist de afgelopen jaren heb geleerd, wil ik met je delen. Mij heeft bijvoorbeeld geholpen om zelf je wereld ‘klein(er)’ maken. Ik ben nu blij dat ik daar al langer mee was begonnen en dat maakt de pijn nu kleiner van dingen die ik nu moet loslaten. Je kunt nu eenmaal niet alles. Ik heb ervaren dat het rust geeft om de intentie om ‘alles eruit te halen wat erin zit’ los te laten. Ik oefen mezelf om te vertrouwen op God en op zijn Nieuwe Wereld. Ik heb ontdekt dat de Vader die mensen en die situaties op je pad brengt die nodig zijn om jezelf en daarmee anderen verder te helpen. En ik probeer het mooie te zien in het alledaagse. De dankbaarheid ervaren voor de dingen die je toevallen, de zogenaamde ‘toevalligheden’. En, ten slotte en misschien wel het allermeest, probeer ik bewust te leven per dag. Ik maak bijvoorbeeld aan het begin van de week geen afspraken meer voor eind van de week. Te ver weg, in ieder geval tijdens deze crisis. Dag voor dag, daar heb ik al meer dan genoeg aan. Deze crisis doet mij geregeld denken aan de tijden waarin ik mijn grootste persoonlijke tragedie doorleefde, het overlijden van mijn dochter Merel in 2012. ‘Alles is anders…’, ‘mijn wereld staat stil…’, ‘aanpassen aan het nieuwe leven…’, ‘jezelf opnieuw uitvinden…’; het zijn uitspraken die nu ook zo maar van toepassing zijn. Met dit grote verschil, dat het toen een aardbeving onder mijn voeten betrof, die verder niemand in mijn buurt meemaakte en de bijbehorende emoties waren vele malen intenser dan nu. In de huidige tijd staat iedereen voor de uitdaging van verandering en aanpassing en hebben we allemaal te maken gekregen – en nog – met de beving. Hopelijk zal die beving voor velen veel minder zijn op de schaal van Richter dan zoals ik ‘m voelde zeven jaar geleden. Zeven jaar geleden heb ik me door God gedragen gevoeld. En ik hoop maar dat velen die nu in angst of stress zitten dat ook zullen voelen. ‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje…’; ook een veelgehoorde uitspraak vandaag de dag. Zaten we trouwens al, als sterfelijke wezens op deze planeet. Maar deze platitude is nu gelukkig meer gaan leven en meer voelbaar voor veel mensen. En binnen mijn geloof geeft juist dit cliché mij nu troost en kracht. Dat we nietige mensen zijn die er niet alleen voor staan. Met God, en met elkaar. Wil je reageren? Stuur een mailtje naar willem@noorderlichtrotterdam.nl
